Nieuwe muzikale expressie

Een stap verder in het aantrekkelijk maken van muziek, is de esthetisering van  de muzieknotatie zelf. De nood aan nieuwe muzikale expressie confronteerde componisten met de beperkingen van het “gewone” notenschrift. Nieuwe grafische elementen werden toegevoegd of verdrongen het gewone notenschrift volledig. De partituren van John Cage illustreren dit duidelijk.

“Ode de Cologne”, een compositie die de dom van Keulen voorstelt, neemt een uitzonderlijke plaats in. De notatie is heel “klassiek”, maar de vorm van het werk is heel strak bepaald door de gelijkenis met het gotische gebouw. Visueel is het een leuk effect en het lijkt er sterk op dat de visuele boodschap sterker is dan de muzikale.

John Cage (1912-1992) schreef Aria in 1958 voor de avantgarde-mezzosopraan Cathy Berberian (1925-1983). Het werk kan zelfstandig uitgevoerd worden of als onderdeel van Fontana Mix. B-Bc BV-10-2607.     John Cage (1912-1992) schreef Aria in 1958 voor de avantgarde-mezzosopraan Cathy Berberian (1925-1983). Het werk kan zelfstandig uitgevoerd worden of als onderdeel van Fontana Mix. B-Bc BV-10-2607.

 

Le tango [en] Feux d’artifice [uit] Sports et Divertissements van Erik Satie (1866-1925). Deze cyclus van 24 korte pianostukken is gecomponeerd in 1914. Het werk is uitgegeven in samenwerking met de Franse illustrator Charles Martin (1884-1934). Satie schreef hierover: 'Deze publicatie bestaat uit twee artistieke elementen: tekening en muziek. De tekening bestaat uit lijnen, lijnen van de geest; de muziek bestaat uit punten, zwarte punten. Deze twee samengevoegde elementen vormen één geheel: een album.' B-Bc 46079.     Le tango [en] Feux d’artifice [uit] Sports et Divertissements van Erik Satie (1866-1925). Deze cyclus van 24 korte pianostukken is gecomponeerd in 1914. Het werk is uitgegeven in samenwerking met de Franse illustrator Charles Martin (1884-1934). Satie schreef hierover: 'Deze publicatie bestaat uit twee artistieke elementen: tekening en muziek. De tekening bestaat uit lijnen, lijnen van de geest; de muziek bestaat uit punten, zwarte punten. Deze twee samengevoegde elementen vormen één geheel: een album.' B-Bc 46079.

Le tango [en] Feux d’artifice [uit] Sports et Divertissements van Erik Satie (1866-1925). Deze cyclus van 24 korte pianostukken is gecomponeerd in 1914. Het werk is uitgegeven in samenwerking met de Franse illustrator Charles Martin (1884-1934). Satie schreef hierover: 'Deze publicatie bestaat uit twee artistieke elementen: tekening en muziek. De tekening bestaat uit lijnen, lijnen van de geest; de muziek bestaat uit punten, zwarte punten. Deze twee samengevoegde elementen vormen één geheel: een album.' B-Bc 46079.

 

Leon Schidlowsky (°1931) is actief als componist en schilder. Het is dan ook niet verwonderlijk dat veel van zijn composities grafische partituren zijn. Het werk Koloth of Stemmen is geschreven voor harp. B-Bc E03242.     Leon Schidlowsky (°1931) is actief als componist en schilder. Het is dan ook niet verwonderlijk dat veel van zijn composities grafische partituren zijn. Het werk Koloth of Stemmen is geschreven voor harp. B-Bc E03242.

 

Collage van enkele pagina’s uit Fontana Mix, een werk uit 1958 van John Cage. In dit werk combineert hij geluiden uit de stad en de natuur naast ook akoestische, elektronische en versterkte klanken. Hij verlaat duidelijk de traditionele rol van de componist, nl. die van iemand die de klankproductie zo veel mogelijk wil controleren, en laat het toeval een grote rol spelen in zijn muziek. Het werk bestaat uit bladen met lijnen en transparanten met bollen. De transparanten worden willekeurig op de lijnen gelegd waardoor elke uitvoering anders is. De hier voorgestelde collage is niet bedoeld voor uitvoering, enkel ter illustratie van de samenstelling van het werk. B-Bc BV-10-7199.

Collage van enkele pagina’s uit Fontana Mix, een werk uit 1958 van John Cage. In dit werk combineert hij geluiden uit de stad en de natuur naast ook akoestische, elektronische en versterkte klanken. Hij verlaat duidelijk de traditionele rol van de componist, nl. die van iemand die de klankproductie zo veel mogelijk wil controleren, en laat het toeval een grote rol spelen in zijn muziek. Het werk bestaat uit bladen met lijnen en transparanten met bollen. De transparanten worden willekeurig op de lijnen gelegd waardoor elke uitvoering anders is. De hier voorgestelde collage is niet bedoeld voor uitvoering, enkel ter illustratie van de samenstelling van het werk. B-Bc BV-10-7199. Collage van enkele pagina’s uit Fontana Mix, een werk uit 1958 van John Cage. In dit werk combineert hij geluiden uit de stad en de natuur naast ook akoestische, elektronische en versterkte klanken. Hij verlaat duidelijk de traditionele rol van de componist, nl. die van iemand die de klankproductie zo veel mogelijk wil controleren, en laat het toeval een grote rol spelen in zijn muziek. Het werk bestaat uit bladen met lijnen en transparanten met bollen. De transparanten worden willekeurig op de lijnen gelegd waardoor elke uitvoering anders is. De hier voorgestelde collage is niet bedoeld voor uitvoering, enkel ter illustratie van de samenstelling van het werk. B-Bc BV-10-7199.

 

Eleven Echoes of Autumn, voor viool, altfluit, klarinet en piano uit 1965 van de Amerikaanse componist George Crumb (°1929). Zijn werk wordt gekenmerkt door het zoeken naar nieuwe klankkleuren en alternatieve muzieknotatie. B-Bc F77916.

 

De Italiaanse componist Sylvano Bussotti (°1931) illustreert de integratie van grafische elementen in een nog overwegend klassieke partituur. Fragmentations pour un joueur de harpes dateert uit 1962. B-Bc 54046.

 

Artikulation van György Ligeti (1923-2006) is een elektronische compositie uit 1958. De titel verwijst naar een abstract gesprek, zonder taal, maar wel opgebouwd met vraag en antwoord. Omdat elektronische muziek eerder moeilijk toegankelijk is, maakte Rainer Wehinger in 1970 deze kleurrijke “luisterpartituur”. Deze visuele transcriptie kreeg kritiek omdat de notatie niet exact is, maar ze geeft de luisteraar wel een houvast om Artikulation te volgen. Ligeti waardeerde de inbreng van Wehinger. B-Bc 58077 en 66851.

 

Electre is een 'action musicale' van Henri Pousseur (1929-2009) op een libretto van Pierre Rhallys naar Sophocles. Het werk is geschreven voor instrumentaal ensemble, elektronica, tape recorder en gesproken tekst. Ook hier is de grafische partituur niet van de componist zelf, maar van Sylvano Bussotti. Hij baseerde zich hiervoor op de opname en op de notities van Pousseur zelf. B-Bc P-1-00033.

Electre is een 'action musicale' van Henri Pousseur (1929-2009) op een libretto van Pierre Rhallys naar Sophocles. Het werk is geschreven voor instrumentaal ensemble, elektronica, tape recorder en gesproken tekst. Ook hier is de grafische partituur niet van de componist zelf, maar van Sylvano Bussotti. Hij baseerde zich hiervoor op de opname en op de notities van Pousseur zelf. B-Bc P-1-00033.

 

Fresco van Karlheinz Stockhausen (1828-2007) heeft als ondertitel Wall Sounds for Meditation. De illustraties op de cover zijn niet alleen decoratief, maar ook informatief. Ze geven aan hoe de vier orkestgroepen, die elk aangeduid zijn met een kleur, opgesteld kunnen worden in verschillende concertruimtes. De specifieke orkestopstelling is vermoedelijk bedoeld als 'meditation aid to concentration'. B-Bc 62193.

 

Ode de Cologne was aanvankelijk een muzikale kerstkaart die de dom van Keulen voorstelde. Pas later maakte Geoffry Wharton er een echte compositie van. B-Bc BV-10-4060.